Een succesdatabase voor risicomanagement

Door de coronacrisis is het inmiddels een vaak gebezigde term: de preventieparadox. De tegenstanders van de coronamaatregelen roepen dat corona niet zo erg is, want het aantal zieken en overledenen valt mee voor een pandemie. En dus zijn er geen maatregelen nodig, dan wel zijn deze niet proportioneel. De voorstanders geven aan dat het aantal overleden en zieken relatief beperkt is juist omdat er maatregelen zijn genomen.

Overigens las ik dat ‘preventieparadox’ niet de juiste term is voor deze situatie, maar dat dit eigenlijk een zelf-weerleggende voorspelling is. De juiste omschrijving van de preventieparadox is dat (medische) maatregelen niet per se alleen op de hogere risicocategorie moeten worden gericht, maar op de gehele populatie, omdat de groep met een hoog risico relatief klein is en het effect van maatregelen daarom ook*. Aangezien de preventieparadox wel breed bekend is als eerst beschreven, hanteer ik toch die beschrijving als uitgangspunt. 

De preventieparadox hoor je ook wel eens bij criticasters van risicomanagement. Er gebeurt zelden iets ernstigs dus waarom is risicomanagement, met die tijdrovende risico-assessments, nodig? En aanvullend: als er wel wat gebeurt, is het niet voorspeld en/of is het niet voorkomen. Hoeveel risicomanagers hebben de coronacrisis voorspeld? Zie hier de preventieparadox in de praktijk van de risicomanager.

Wellicht herkent u deze kritische vragen. Maar hoe gaat u hiermee om? Legt u het principe van de preventieparadox uit en probeert u duidelijk te maken dat risicomanagement de organisatie waarschijnlijk heeft behoed voor grote rampspoed? Heeft u dan ook concrete voorbeelden van wat is voorkomen door uw inzet? Of laat u de discussie voor wat hij is? 

Opvallend is wel dat dergelijke discussies met name voorkomen bij niet-financiële risico’s (enterprise risk en operational risk) en minder bij financieel risicomanagement. Het afdekken van valutarisico of renterisico staat zelden ter discussie. 

Het is lastig om aantoonbaar te maken wat voorkomen is door risicomanagement omdat niet met zekerheid te zeggen is dat een bepaald event zich zou voordoen. En als achteraf het event aantoonbaar heeft plaatsgevonden, is niet altijd aantoonbaar te maken welke schade door risicomanagement is voorkomen, evidente uitzonderingen daargelaten. Denk bijvoorbeeld aan het advies om een verzuimverzekering te nemen, waarna het verzuim stijgt. Het nut van de maatregel is dan duidelijk. Maar deze situatie zal niet vaak aan de orde zijn en hoe vaak monitort een risicomanager het succes van zijn adviezen en wordt dat vastgelegd?

In de financiële sector is het, mede door wetgeving, meer gebruikelijk om een zogeheten loss-database bij te houden met verliezen die optreden door operationele fouten (o.a. om het kapitaal te berekenen wat moet worden aangehouden voor operationeel risico). Een daling van verliezen kan het nut aantonen van risicomanagement. Maar ook een benchmark met deze loss-database kan dit aantonen. Er zijn partijen die dit in kaart brengen voor de financiële sector.

Een andere mogelijkheid is door u niet alleen te focussen op het verkleinen van verliezen, maar ook op het identificeren van kansen waarmee doelstellingen van de organisatie kunnen worden gerealiseerd. Wellicht heeft u de organisatie gewezen op mogelijkheden om de omzet of de klanttevredenheid te laten stijgen. 

En natuurlijk: het liefst werk je in een organisatie met een cultuur waarin risicomanagement beleefd en doorleefd wordt. En dat risicomanagement iets is wat door de hele organisatie wordt omarmd. Maar dat is nog lang niet overal het geval. Voor andere onderdelen binnen de organisatie is het heel normaal om successen te laten zien: de behaalde targets van sales, de daling van het ziekteverzuim, de hogere klanttevredenheidsscores. Dus waarom niet voor risicomanagement? Kortom: een eigen ‘database’ met successen van risicomanagement is misschien niet zo’n gek idee.

Ik ben benieuwd hoe u hier tegenaan kijkt. Mocht u zelf nog goede tips hebben om het succes van risicomanagement te laten zien, laat het ons weten en dan nemen wij ze mee in een vervolg van deze blog.

Laat ook weten dat riskmanagers geen voorspellers zijn. Een leuk voorbeeld is dit artikel van de Harvard Business Review (lees de editors note).

Marc van Heese
Managing Partner ARC People

* https://en.wikipedia.org/wiki/Prevention_paradox